Czynniki wpływające na zdrowie: determinanty i ich znaczenie

Czynniki wpływające na stan zdrowia jednostki i społeczeństwa są złożone i różnorodne, co sprawia, że temat ten budzi coraz większe zainteresowanie. Geny, styl życia, środowisko oraz kontekst społeczno-ekonomiczny odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu naszego zdrowia. Zgodnie z koncepcją Lalonde’a, aż 50-52% naszego zdrowia zależy od wyborów, które podejmujemy na co dzień, co pokazuje, jak wielką moc mają nasze decyzje dotyczące diety i aktywności fizycznej. Z drugiej strony, degradacja środowiska oraz dostępność do usług zdrowotnych znacząco wpływają na jakość życia i zdrowia populacji. W obliczu tych wyzwań warto zrozumieć, jakie czynniki determinują naszą kondycję zdrowotną i jak możemy je wykorzystać do poprawy jakości życia.

Czynniki wpływające na stan zdrowia — Kluczowe determinanty zdrowia

Czynniki wpływające na nasze zdrowie są skomplikowane i zróżnicowane. Można je podzielić na cztery kluczowe kategorie:

• biologiczne,
• behawioralne,
• środowiskowe,
• społeczno-ekonomiczne.

Pierwsza grupa, czynniki biologiczne, odnosi się do genetyki i predyspozycji do różnych schorzeń. Na przykład osoby, które w rodzinie miały przypadki chorób serca, mogą być bardziej narażone na ich rozwój. Dodatkowo to właśnie genotyp decyduje o tym, jak organizm reaguje na terapie oraz jakie skutki uboczne mogą wystąpić po zażyciu leków.

Z kolei czynniki behawioralne związane są z naszym stylem życia. To, co jemy, jak często uprawiamy sport czy unikamy używek takich jak alkohol i papierosy ma ogromny wpływ na nasze zdrowie. Zgodnie z koncepcją Lalonde’a około 50-52% naszego stanu zdrowia wynika właśnie z tych wyborów.

Czynniki środowiskowe dotyczą jakości powietrza, wody oraz gleby oraz ogólnych warunków życia. Niestety zanieczyszczenia mogą prowadzić do licznych problemów zdrowotnych, zwłaszcza schorzeń układu oddechowego.

Ostatnia kategoria to czynniki społeczno-ekonomiczne. Obejmuje ona status społeczny jednostek, poziom wykształcenia oraz dostępność usług medycznych. Osoby o wyższych dochodach zazwyczaj mają lepszy dostęp do wysokiej jakości opieki zdrowotnej i zdrowszego stylu życia.

Wszystkie te elementy wzajemnie się przenikają i kształtują zarówno indywidualne zdrowie ludzi, jak i stan całych społeczności. Dlatego tak istotne jest holistyczne podejście do analizy stanu zdrowia populacji. Warto także wdrażać odpowiednie polityki publiczne mające na celu poprawę tych determinantów zdrowotnych.

Czynniki biologiczne i genetyczne

Czynniki biologiczne i genetyczne odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu zdrowia jednostki. Wśród tych elementów wyróżniają się genetyczne predyspozycje, które mogą zwiększać ryzyko wystąpienia różnych chorób. Dziedziczenie genów ma ogromne znaczenie, ponieważ niektóre schorzenia, takie jak cukrzyca typu 2 czy choroby serca, często przekazywane są z pokolenia na pokolenie.

Predyspozycje dziedziczne to cechy, które podnoszą prawdopodobieństwo rozwoju określonych dolegliwości. Na przykład osoby pochodzące z rodzin dotkniętych rakiem piersi mają większe szanse na zachorowanie na tę chorobę. Oprócz tego czynniki immunologiczne i hormonalne również mają istotny wpływ na biologiczne aspekty zdrowia.

Warto również wspomnieć o dodatkowych czynnikach biologicznych, takich jak:

• mutacje w DNA,
• zmiany epigenetyczne.

Te ostatnie potrafią oddziaływać na ekspresję genów bez modyfikacji samej sekwencji DNA. Często są one wynikiem działania środowiska lub stylu życia jednostki i mogą znacząco wpłynąć na stan zdrowia.

Nie można zapominać o tym, że interakcja pomiędzy czynnikami biologicznymi a środowiskowymi oraz behawioralnymi jest niezwykle istotna dla pełnego zrozumienia stanu zdrowia danej osoby. Poznanie tych zależności może przyczynić się do opracowania skutecznych strategii profilaktycznych oraz terapeutycznych.

Jakie czynniki genetyczne i biologiczne wpływają na zdrowie?

Czynniki genetyczne oraz biologiczne mają znaczący wpływ na nasze zdrowie. To właśnie geny decydują o tym, czy jesteśmy bardziej narażeni na różne schorzenia, takie jak:

• cukrzyca,
• choroby serca,
• nowotwory.

Nasza genetyka kształtuje również sposób, w jaki rośniemy, rozwijamy się i funkcjonujemy w codziennym życiu.

Biologiczne aspekty obejmują szereg mechanizmów. Wyróżniają się one interakcjami pomiędzy naszymi genami a środowiskiem. Na przykład osoby z określonymi wariantami genetycznymi mogą być bardziej podatne na negatywne działanie czynników zewnętrznych, co z kolei podnosi ryzyko rozwoju różnych chorób.

Proces dziedziczenia cech zdrowotnych jest złożony. Predyspozycje do pewnych schorzeń często przekazywane są w rodzinach, jednakże ich manifestacja może być także modyfikowana przez styl życia i czynniki zewnętrzne, takie jak:

• dieta,
• aktywność fizyczna.

Zrozumienie tych relacji jest niezwykle istotne dla opracowywania efektywnych strategii prewencji oraz terapii w ochronie naszego zdrowia.

Czynniki środowiskowe i ich rola w zdrowiu

Czynniki środowiskowe, takie jak jakość powietrza, wody i gleby, mają ogromny wpływ na zdrowie ludzi. Zanieczyszczone powietrze może przyczyniać się do rozwoju chorób układu oddechowego, w tym astmy oraz przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Szkodliwe substancje unoszące się w powietrzu, takie jak pyły PM10 i PM2.5, negatywnie oddziałują również na serce oraz system krążenia.

Nie mniej istotna jest jakość wody. Czysta i bezpieczna woda pitna to fundament zdrowia publicznego. Obecność zanieczyszczeń chemicznych czy biologicznych może prowadzić do groźnych chorób zakaźnych oraz problemów trawiennych. Na przykład bakterie E.coli obecne w brudnej wodzie mogą wywołać poważne infekcje.

Warto także zwrócić uwagę na stan gleby. Degradacja gleb spowodowana stosowaniem pestycydów lub metali ciężkich ma wpływ na uprawy rolne oraz bezpieczeństwo żywnościowe. Spożywanie produktów pochodzących z zanieczyszczonych gleb zwiększa ryzyko wystąpienia różnych dolegliwości zdrowotnych.

Nie można zapominać o konsekwencjach degradacji środowiska naturalnego związanej z urbanizacją i działalnością przemysłową. Wzrost temperatury oraz zmiany klimatu mogą prowadzić do pojawienia się nowych chorób lub zaostrzenia już istniejących schorzeń.

Czynniki środowiskowe mają kluczowe znaczenie dla zdrowia zarówno jednostek, jak i całych społeczności. Dlatego tak ważne jest dbanie o jakość powietrza, wody i gleby – to niezbędny krok ku utrzymaniu dobrego stanu zdrowia populacji.

Jak jakość powietrza, wody i gleby oraz degradacja środowiska wpływają na zdrowie?

Jakość powietrza, wody i gleby ma istotny wpływ na nasze zdrowie. Zanieczyszczenie powietrza, spowodowane emisją szkodliwych substancji, może prowadzić do poważnych problemów z układem oddechowym. Przykładowo, astma oraz przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) często wynikają z tego rodzaju zanieczyszczeń. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), skażone powietrze jest przyczyną milionów przedwczesnych zgonów każdego roku.

Nie mniej ważna jest jakość wody, która również ma kluczowe znaczenie dla naszego zdrowia. Zanieczyszczenia chemiczne i mikrobiologiczne mogą prowadzić do chorób zakaźnych oraz problemów związanych z trawieniem. Dla przykładu, epidemia cholery ściśle wiąże się z brakiem dostępu do czystej wody pitnej.

Gleba jako źródło żywności także odgrywa fundamentalną rolę w naszym zdrowiu. Degradacja gruntów spowodowana stosowaniem pestycydów i nawozów sztucznych przyczynia się do obecności toksycznych substancji w produktach spożywczych. Długotrwałe spożywanie takich produktów może prowadzić do chronicznych schorzeń.

Zanikanie naturalnego środowiska stanowi zagrożenie nie tylko dla ekosystemu, ale również dla zdrowia ludzi. Dlatego tak ważne jest dbanie o jakość powietrza, wody i gleby – to kluczowy krok w zapobieganiu wielu chorobom oraz poprawie ogólnego stanu zdrowia społeczeństwa.

Czynniki społeczno-ekonomiczne i ich wpływ na zdrowie

Czynniki społeczno-ekonomiczne, takie jak poziom dochodów, wykształcenie czy dostęp do usług medycznych, mają ogromne znaczenie dla zdrowia zarówno jednostek, jak i całych społeczności. Stanowią one istotne determinanty zdrowia, które mogą wpływać na jakość życia oraz możliwość korzystania z niezbędnej opieki medycznej.

Dochód jest jednym z kluczowych elementów. Osoby zarabiające więcej często cieszą się lepszym dostępem do specjalistów oraz nowoczesnych metod leczenia. Badania wskazują, że osoby o niższych dochodach borykają się ze znacznie większymi problemami zdrowotnymi i rzadziej korzystają z usług medycznych.

Edukacja również ma duży wpływ na stan zdrowia. Ludzie z wyższym poziomem wykształcenia są zazwyczaj bardziej świadomi zagrożeń zdrowotnych i skuteczniej podejmują decyzje sprzyjające lepszemu samopoczuciu. Wysokie wykształcenie często wiąże się z lepszymi wynikami w zakresie profilaktyki chorób oraz umiejętnością zarządzania własnym zdrowiem.

Dostępność usług medycznych to kolejny kluczowy aspekt. W obszarach z ograniczoną liczbą placówek medycznych mieszkańcy mogą napotykać trudności w uzyskaniu pomocy. Taki stan rzeczy prowadzi do pogorszenia ich stanu zdrowia. Różnice w dostępności usług mają bezpośredni wpływ na wskaźniki umieralności i ogólną jakość życia mieszkańców.

Wszystkie te czynniki współdziałają ze sobą, oddziałując nie tylko na indywidualne zdrowie ludzi, ale także na kondycję całych społeczności. Zrozumienie ich wzajemnego wpływu jest kluczowe dla tworzenia efektywnych polityk publicznych, które mają na celu poprawę stanu zdrowia społeczeństwa jako całości.

Jak dochód, wykształcenie oraz dostępność usług zdrowotnych wpływają na zdrowie?

Dochody, poziom wykształcenia oraz dostęp do usług zdrowotnych to fundamentalne elementy, które kształtują zdrowie zarówno poszczególnych osób, jak i całych społeczności. Większe zarobki umożliwiają:

• lepszy wybór zdrowej żywności,
• aktywną fizyczność,
• dostęp do opieki medycznej.

Osoby z wyższymi dochodami mają szansę na regularne badania i leczenie, co znacząco zwiększa ich możliwości utrzymania dobrego stanu zdrowia.

Nie można również zapominać o roli edukacji. Ludzie dobrze wykształceni potrafią skuteczniej zadbać o swoje zdrowie; lepiej orientują się w informacjach dotyczących chorób oraz podejmują bardziej świadome decyzje związane ze stylem życia. Wiedza na temat profilaktyki wpływa korzystnie na zmniejszenie ryzyka wystąpienia przewlekłych schorzeń.

Dostępność usług medycznych jest kluczowa dla skutecznej profilaktyki i terapii. W regionach, gdzie brakuje placówek zdrowotnych, mieszkańcy często borykają się z opóźnieniami w diagnozowaniu i leczeniu, co negatywnie wpływa na ich stan zdrowia. Wysoka jakość i bliskość usług medycznych mogą mieć ogromny wpływ na poprawę jakości życia ludzi.

Warto zauważyć, że dochód, wykształcenie oraz dostępność usług zdrowotnych tworzą skomplikowany system czynników determinujących stan zdrowia jednostek i całych populacji.

Styl życia i jego wpływ na zdrowie

Styl życia odgrywa kluczową rolę w naszym zdrowiu. Elementy takie jak aktywność fizyczna i sposób odżywiania mają ogromne znaczenie dla naszego samopoczucia. Regularne ćwiczenia nie tylko poprawiają kondycję, ale także znacząco redukują ryzyko wielu przewlekłych chorób, w tym:

• otyłości,
• cukrzycy typu 2,
• schorzeń sercowo-naczyniowych.

Zgodnie z wytycznymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), dorośli powinni dążyć do co najmniej 150 minut umiarkowanej aktywności fizycznej w ciągu tygodnia.

Również dieta ma niezwykle istotny wpływ na nasze zdrowie. Zrównoważony sposób odżywiania, bogaty w:

• owoce,
• warzywa,
• pełnoziarniste produkty,
• białko,

przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Natomiast brak zdrowych nawyków żywieniowych oraz spożywanie zbyt dużych ilości przetworzonej żywności mogą prowadzić do niedoborów składników odżywczych i zwiększać ryzyko wystąpienia różnych schorzeń.

Nie można zapominać o unikaniu szkodliwych zachowań, takich jak:

• palenie tytoniu,
• nadmierne picie alkoholu.

Te czynniki mogą mieć znaczny negatywny wpływ na nasze zdrowie. Dlatego zachowanie równowagi pomiędzy aktywnością fizyczną a zdrowymi wyborami żywieniowymi jest kluczowe dla osiągnięcia trwałego zdrowia oraz dobrostanu psychicznego.

Innym istotnym aspektem jest stres – może on prowadzić do niezdrowych decyzji życiowych, takich jak sięganie po fast foody czy rezygnacja z regularnych treningów. Właśnie dlatego warto nauczyć się skutecznie zarządzać stresem poprzez techniki relaksacyjne oraz systematyczną aktywność fizyczną.

Świadome podejmowanie decyzji dotyczących stylu życia ma ogromny wpływ na nasze zdrowie i jakość codziennego życia, dlatego warto zwrócić na to szczególną uwagę.

Jak aktywność fizyczna, dieta i nawyki żywieniowe wpływają na zdrowie?

Aktywność fizyczna, odpowiednia dieta oraz zdrowe nawyki żywieniowe mają fundamentalne znaczenie dla naszego samopoczucia i ogólnego stanu zdrowia. Regularne ćwiczenia przyczyniają się do poprawy kondycji serca oraz układu krążenia, co w efekcie obniża ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych i nadciśnienia. Osoby prowadzące aktywny tryb życia mogą również cieszyć się mniejszym ryzykiem rozwoju cukrzycy typu 2 oraz niektórych rodzajów nowotworów.

Nie można zapominać o roli diety. Włączenie do codziennego menu różnorodnych produktów, takich jak:

• świeże owoce,
• warzywa,
• białka,
• zdrowe tłuszcze,
• oraz pełnoziarniste produkty.

Wspiera nasz układ odpornościowy i metaboliczny. Zrównoważony sposób odżywiania jest kluczowy w walce z otyłością oraz przewlekłymi schorzeniami.

Nawyki żywieniowe mają długofalowy wpływ na nasze zdrowie. Spożywanie posiłków o regularnych porach oraz unikanie wysoko przetworzonej żywności sprzyja lepszemu samopoczuciu i ogólnym wynikom zdrowotnym. Nie możemy także zapominać o:

• odpowiednim nawodnieniu organizmu,
• ograniczeniu cukrów prostych,
• oraz soli.

Wszystkie te elementy – aktywność fizyczna, zdrowa dieta i korzystne nawyki żywieniowe – są kluczowymi składnikami wpływającymi na nasze życie i samopoczucie.

Jak palenie tytoniu, spożywanie alkoholu oraz stres wpływają na zdrowie?

Palenie tytoniu, spożywanie alkoholu oraz stres to trzy istotne czynniki ryzyka, które mają znaczący wpływ na zdrowie ludzi.

Jednym z najważniejszych powodów zachorowań i przedwczesnych zgonów na całym świecie jest palenie papierosów. To nałóg, który zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia raka płuc oraz chorób serca, a także prowadzi do przewlekłych schorzeń układu oddechowego. Substancje chemiczne zawarte w dymie tytoniowym uszkadzają komórki organizmu i wywołują stany zapalne.

Podobnie jak tytoń, nadmierne picie alkoholu wiąże się z poważnymi problemami zdrowotnymi. Regularne spożywanie dużych ilości trunków może skutkować:

• marskością wątroby,
• uszkodzeniami układu pokarmowego,
• zaburzeniami psychicznymi, takimi jak depresja czy lęki,
• wzrostem ryzyka urazów oraz wypadków.

Nie można również zapominać o stresie – kolejnym czynnikiem niekorzystnie wpływającym na nasz stan zdrowia. Przewlekły stres ma zdolność do wywoływania wielu schorzeń, takich jak:

• nadciśnienie tętnicze,
• problemy kardiologiczne,
• obniżenie odporności organizmu.

Długotrwałe napięcie psychiczne przyczynia się do rozwoju różnorodnych zaburzeń emocjonalnych oraz pogarsza jakość życia.

Wszystkie te elementy są ze sobą ściśle powiązane. Ich kumulacyjny wpływ znacznie obniża jakość życia i potęguje ryzyko wystąpienia wielu groźnych chorób. Dlatego tak ważne jest podejmowanie działań mających na celu:

• ograniczenie palenia papierosów,
• umiarkowane spożywanie alkoholu,
• efektywne zarządzanie stresem.

To wszystko może przyczynić się do poprawy ogólnego stanu zdrowia.

Psychologiczne aspekty zdrowia

Psychologiczne aspekty zdrowia mają ogromne znaczenie dla ogólnego samopoczucia jednostki. Dobrostan psychiczny, który odzwierciedla równowagę emocjonalną i psychiczną, bezpośrednio wpływa na to, jak funkcjonuje nasz organizm. Osoby, które cieszą się wysokim poziomem dobrostanu psychicznego, lepiej radzą sobie z codziennymi stresami oraz wyzwaniami życiowymi. To z kolei może znacząco obniżyć ryzyko wystąpienia chorób somatycznych.

Innym kluczowym elementem jest świadomość zdrowotna, która odgrywa istotną rolę w podejmowaniu decyzji dotyczących naszego zdrowia. Ludzie zdający sobie sprawę z zagrożeń oraz wartości profilaktyki często prowadzą bardziej zdrowy tryb życia. Wysoki poziom świadomości zdrowotnej sprzyja:

• lepszemu zarządzaniu stresem,
• poprawie jakości snu.

Jakość snu ma ścisły związek z naszym dobrostanem psychicznym. Niewłaściwa ilość snu lub jego niska jakość mogą prowadzić do:

• wzrostu poziomu stresu,
• problemów ze zdrowiem psychicznym, takich jak depresja czy lęk.

Dlatego tak ważne jest dbanie o odpowiednią ilość snu oraz higienę snu – te elementy powinny stanowić fundament strategii promujących zdrowie.

Warto zauważyć, że zarówno dobrostan psychiczny, jak i świadomość zdrowotna są kluczowe dla zachowania dobrego stanu fizycznego i psychicznego. Inwestowanie w rozwijanie tych aspektów poprzez edukację oraz praktyki sprzyjające relaksacji i regeneracji organizmu przynosi wymierne korzyści dla każdego z nas.

Jak dobrostan psychiczny i świadomość zdrowotna wpływają na zdrowie?

Dobrostan psychiczny oraz świadomość zdrowotna odgrywają kluczową rolę w naszym ogólnym zdrowiu. Równowaga emocjonalna i umysłowa, będąca istotą dobrostanu psychicznego, ma znaczący wpływ na to, jak radzimy sobie z wyzwaniami życia codziennego i stresem. Osoby, które osiągają wysoki poziom tego dobrostanu, wykazują większą odporność na różne problemy zdrowotne, co może prowadzić do lepszego stanu fizycznego.

Świadomość zdrowotna polega na umiejętności rozpoznawania własnych potrzeb zdrowotnych oraz podejmowaniu świadomych decyzji dotyczących stylu życia. Ludzie, którzy są dobrze zaznajomieni z zasadami zdrowego żywienia, aktywnością fizyczną czy profilaktyką chorób, często wybierają zdrowsze opcje, takie jak:

• unikanie używek takich jak papierosy czy alkohol,
• regularne poddawanie się badaniom kontrolnym.

Badania pokazują również, że osoby z wysoką świadomością zdrowotną chętniej angażują się w działania wspierające ich dobrostan psychiczny. Przykładowo:

• medytacja,
• terapia.

Medytacja czy terapia stają się dla nich ważnymi praktykami obniżającymi poziom stresu i poprawiającymi jakość życia. W ten sposób zarówno dobrostan psychiczny, jak i świadomość zdrowotna mają znaczący wpływ na ogólną kondycję fizyczną i psychiczną jednostki.

Profilaktyka zdrowotna i promocja zdrowia

Profilaktyka zdrowotna oraz promocja zdrowia odgrywają kluczową rolę w zapewnieniu dobrego samopoczucia społeczeństwa. Działania profilaktyczne skupiają się na zapobieganiu chorobom, zwłaszcza w grupach z wyższym ryzykiem. W ich skład wchodzą:

• regularne badania,
• szczepienia,
• edukacja dotycząca potencjalnych zagrożeń dla zdrowia.

Promocja zdrowia ma na celu poprawę jakości życia całej społeczności poprzez zwiększenie świadomości o zdrowych nawykach i stylu życia.

Efektywne programy prewencyjne mogą znacząco obniżyć liczbę zachorowań. Na przykład kampanie promujące:

• aktywność fizyczną,
• zdrową dietę,
• ograniczenie używek, takich jak alkohol i papierosy,

mają ogromne znaczenie dla naszego zdrowia. Angażowanie się w różnorodne programy edukacyjne sprzyja kształtowaniu pozytywnych nawyków życiowych.

Dostęp do medycyny zapobiegawczej jest kluczowy dla wspierania działań prozdrowotnych. Wspieranie lokalnych inicjatyw oraz organizowanie wydarzeń prozdrowotnych zwiększa zaangażowanie ludzi w dbanie o własne zdrowie. Tego rodzaju działania nie tylko przyczyniają się do zmniejszenia liczby zachorowań, ale także podnoszą ogólny poziom wiedzy na temat zdrowia w społeczeństwie.

W kontekście profilaktyki i promocji zdrowia niezwykle ważne jest wykorzystanie nowoczesnych narzędzi komunikacji. Media społecznościowe oraz platformy internetowe mogą być skutecznym sposobem dotarcia do szerszego grona odbiorców. Dzięki nim możliwe jest rozpowszechnianie informacji o dostępnych programach prewencyjnych i motywowanie do przyjęcia zdrowszego stylu życia.

Jakie programy prewencyjne i zdrowe nawyki są skuteczne w promocji zdrowia?

Programy prewencyjne odgrywają kluczową rolę w promocji zdrowia, a ich wpływ na zmniejszenie liczby chorób oraz zgonów jest nieoceniony. Efektywne inicjatywy koncentrują się na edukacji zdrowotnej i wprowadzaniu pozytywnych zmian w stylu życia, co umożliwia ludziom podejmowanie mądrzejszych wyborów.

Do najważniejszych zdrowych nawyków wspierających profilaktykę można zaliczyć:

1. rzucenie palenia – eliminacja nikotyny znacząco obniża ryzyko wystąpienia wielu groźnych schorzeń, w tym nowotworów płuc,
2. zrównoważona dieta – spożywanie dużej ilości owoców, warzyw oraz produktów pełnoziarnistych korzystnie wpływa na nasze ogólne samopoczucie,
3. systematyczna aktywność fizyczna – utrzymywanie ruchu przez przynajmniej 150 minut tygodniowo sprzyja utrzymaniu prawidłowej masy ciała oraz redukuje ryzyko chorób serca,
4. ograniczenie używek – zmniejszenie spożycia alkoholu i unikanie substancji psychoaktywnych prowadzi do poprawy jakości życia.

W działaniach prewencyjnych często wykorzystuje się różnorodne metody, takie jak warsztaty, kampanie informacyjne czy konsultacje z specjalistami. Głównym celem tych działań jest dotarcie do jak największej liczby osób i zachęcenie ich do rezygnacji z niezdrowych przyzwyczajeń.